Abstrakty - Nowa Biblioteka 2011, nr 1

Nowa Biblioteka
2011, nr 1(8)

ABSTRAKTY

Dorota Sochocka: Biblioteki starożytności, czyli o tym co było pomiędzy IV dynastią a Konstantynem I

W artykule starano się stworzyć zarys rozwoju bibliotek od czasów najdawniejszych aż do IV w. Uwzględniono materiały historyczne oraz archeologiczne dotyczące starożytnego Egiptu, Mezopotamii, Chin. Wzięto pod uwagę epokę hellenistyczną, aż do czasów Imperium Romanum. Za ramy chronologiczne przyjęto okres panowania IV dynastii w Egipcie, gdyż z tego okresu pochodzą pierwsze dostępne źródła dotyczące bibliotek, oraz rządy Konstantyna I, który poprzez swój chrzest, a także założenie nowej stolicy Cesarstwa Rzymskiego, rozpoczął okres podziału cesarstwa.


Maria Habryka: Spuścizna bibliotekarska starożytnego Rzymu

Na początku artykułu dokonano krótkiego opisu historii Rzymu. Opisano rodzaje nośników informacji i rodzaje pisma. Przedstawiono historię i rolę bibliotek w Imperium Rzymskim w okresie historycznym od VII w. p.n.e. do IV w. n.e. Omówiono trzy podstawowe rodzaje bibliotek: prywatne, publiczne i chrześcijańskie, z których korzystali Rzymianie. Zwrócono również uwagę na wpływ kultury greckiej na rzymską, zwłaszcza w dziedzinie kultury czytelniczej.


Anna Grucel: Zbiory Eustachego Iwanowskiego – pamiętnikarza i publicysty historycznego w Bibliotece Jagiellońskiej

Eustachy Heleniusz Łodzia Iwanowski żył w latach 1813-1903. Pochodził z Chałaimgródka pod Berdyczowem. W latach 1825-1830 uczęszczał do Liceum Krzemienieckiego. Zmuszony do przerwania nauki, po wybuchu powstania listopadowego, zajął się pracą na gospodarstwie, a także działalnością publicystyczną i kolekcjonerską. W swoich majątkach Nenadysze i Chałaimgródku skompletował kolekcję pięćdziesięciu ośmiu portretów. Był autorem jedenastu obszernych prac z zakresu dziewiętnastowiecznej historii Polski. Opublikował w nich wiele archiwalnych materiałów – rękopisów, broszur i pamiętników o dużej wartości historycznej dla dziejów Polski, zwłaszcza Podola, Wołynia, Ukrainy. W latach 1887 i 1898 rękopisy te przekazał w darze Bibliotece Jagiellońskiej.


Agnieszka Kotwica: Księgozbiór Romana Chrząstowskiego w zbiorach Biblioteki Śląskiej jako kolekcja sztuki książki

Artykuł stanowi próbę pokazania (na przykładzie zbioru Romana Chrząstowskiego), iż księgozbiór bibliofila jest na ogół także rodzajem kolekcji sztuki książki. Wśród spuścizny Chrząstowskiego, przechowywanej w Dziale Zbiorów Specjalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach, można znaleźć nie tylko pozycje książkowe, ale również druki ulotne, pocztówki, grafikę i mapy. Główny zrąb kolekcji stanowią bogato zdobione druki dziewiętnasto- i dwudziestowieczne ilustrowane ekslibrisami bibliofila. Uwagę przyciągają również znaki proweniencyjne. Informacje biograficzne zawarte w tekście wyjaśniają szczególną więź jaka łączyła pierwszego Kawalera Orderu Białego Kruka ze Słonecznikiem ze Lwowem oraz z Janem Parandowskim i jego rodziną.


Bogumiła Warząchowska: Organizacja pracy oświatowej Towarzystwa Czytelń Ludowych w województwie śląskim w latach 1922-1939

Towarzystwo Czytelń Ludowych działalność kulturalno-oświatową rozpoczęło w 1880 r. w Poznaniu ogarniając swym zasięgiem całą Wielkopolskę, następnie tereny Pomorza i województwa śląskiego. Strukturę organizacyjną Towarzystwa tworzyło Centralne Biuro w Poznaniu oraz Sekretariaty terenowe, a także komitety powiatowe i okręgowe. Nadzór merytoryczny i organizacyjny sprawowały osoby duchowne, głównie ks. Antoni Ludwiczak, a następnie ks. Karol Milik. Praca Towarzystwa Czytelń Ludowych opierała się na statutach, według których najważniejszym celem była organizacja bibliotek i działalność kulturalno-oświatowa.
Przez cały okres międzywojenny TCL prowadziło na terenie Górnego Śląska pozabiblioteczne formy pracy, które zgodnie z ideą miały na celu podniesienie poziomu wiedzy ogólnej ludności oraz wychowanie w duchu patriotyzmu i chrześcijaństwa. Działalność Towarzystwa charakteryzowała wówczas różnorodność form pracy – od akcji związanych z upowszechnianiem książki i czytelnictwa, poprzez uniwersytety ludowe, kursy dokształcające, wykłady, spotkania autorskie, wieczornice, akademie, wiece i festyny. Wielokierunkowa działalność społeczno-kulturalna stanowiła równocześnie element narodowo-patriotycznego wychowania społeczeństwa.


Maria Kycler: Działalność Biblioteki Instytutu Pedagogicznego w Katowicach na rzecz nauczycielstwa Górnego Śląska w latach 1928-1939

Praca, w oparciu o materiały źródłowe, prezentuje działalność Biblioteki Instytutu Pedagogicznego w Katowicach w latach 1928-1939; omawia księgozbiór biblioteki oraz służbę informacyjną na rzecz użytkowników.


Renata Mateusiak: Dzieje Biblioteki Studium Wojskowego w Uniwersytecie Śląskim

W artykule zaprezentowano Bibliotekę Studium Wojskowego Uniwersytetu Śląskiego. Opisano dzieje Studiów Wojskowych w Polsce, które prowadziły szkolenie wojskowe i obronne; przygotowywały studentów do odbycia służby wojskowej. Zwrócono uwagę na Studium Wojskowe w Uniwersytecie Śląskim. Wskazano na początki nieformalnej działalności biblioteki Studium skupiającej się na udostępnianiu narastających zbiorów. Omówiono funkcjonowanie Biblioteki Studium Wojskowego jako instytucji, gdy w 1982 r. została włączona do systemu biblioteczno-informacyjnego UŚ. Przedstawiono rodzaje gromadzonych zbiorów (książki i czasopisma), a także prowadzoną działalność bibliotekarską (inwentaryzacja księgozbioru, katalogowanie, udostępnianie). Zaprezentowano losy księgozbioru po likwidacji BSW w 1991 r. oraz prace związane z selekcją materiałów przejętych przez Bibliotekę Uniwersytetu Śląskiego.


Katarzyna Wojtek: Trzy w jednym, czyli Biblioteka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Artykuł prezentuje historię Biblioteki Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zostały w nim przedstawione przemiany organizacyjne, które doprowadziły do powstania Biblioteki w jej obecnej strukturze. Jest to zarazem krótka analiza działalności Biblioteki oraz kształtowania się jej księgozbioru w latach 1968-2009.


Sylwia Gajownik: Biblioteka Muzeum Śląskiego w Katowicach (rekonesans badawczy)

Muzeum Śląskie w Katowicach zostało powołane z inicjatywy wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego; oficjalne otwarcie palcówki odbyło się 29 maja 1929 r. Jej głównym celem było ukazanie śląskiej kultury na tle kultury ogólnopolskiej. Oprócz działalności wystawienniczej miała prowadzić działalność oświatową, dlatego wraz z gromadzeniem eksponatów tworzono bibliotekę muzealną; pierwszą bibliotekarką została Agnieszka Dobrowolska. Z chwilą restytucji Muzeum w 1984 r. przywrócono bibliotekę muzealną, której zbiory były ściśle podporządkowane zainteresowaniom pracowników instytucji. Obecnie książnica obsługuje potrzeby informacyjne zarówno pracowników Muzeum, jak i czytelników z zewnątrz, którzy mogą w czytelni przeglądać zgromadzone tomy. Wielkość księgozbioru szacuje się na około 40 000 woluminów. Od 2009 r. tworzony jest katalog komputerowy w programie LIBRA, który pozwoli uporządkować posiadane zbiory. Oprócz wydawnictw zwartych, biblioteka gromadzi wydawnictwa ciągłe, zbiory specjalne oraz audiowizualne. Książnica nie prowadzi działalności wydawniczej, lecz wspomaga działalność wydawniczą pracowników Muzeum Śląskiego. Biblioteka Muzeum Śląskiego w Katowicach posiada ogromne możliwości, które uda się ukazać czytelnikom, gdy zakończone zostanie opracowanie posiadanych zbiorów (powstanie katalog komputerowy) oraz wrócą do „macierzy” materiały znajdujące się nadal w zbiorach Górnośląskiego Muzeum w Bytomiu.


New Library
2011, no. 1(8)

ABSTRACTS

Dorota Sochocka: Ancient Libraries, all about that what was between IV dynasty and Constantine I

The aim of the article is to present the development of libraries from the earliest times until the fourth century after Christ. The historical and archaeological material from ancient Egypt, Mesopotamia, China, through the Hellenistic era to the time of the Roman Empire is examined. The time period between the IV dynasty in Egypt and the reign of Constantine I was studied. From this period are the first available sources on the library, and Constantine I through his baptism and the establishment of the new capital of the Roman Empire brought a period of division of the empire.


Maria Habryka: Library legacy of ancient Rome

At the beginning of the article is a brief outline of Roman history. The history and role of libraries in the Roman Empire from VII BC to IV AD is also described. Three basic kinds of libraries, private, public and Christian, are discussed. The article explains how Roman culture was under the influence of Greek culture, especially in the area of reading.


Anna Grucel: The collection of Eustachy Iwanowski – a diarist and historical publicist in the Jagiellonian Library

Eustachy Heleniusz Łodzia Iwanowski lived from 1813 to 1903. He came from Chałaimgródek, near Berdyczów. From 1825 to 1830 he frequented Liceum Krzemienieckie. After the November Uprising had begun, he had to interrupt his education and engaged in farm work as well as publishing and collecting. In his manors in Nenadycha and Chałaimgródek, he completed a collection of 58 portraits. He was the author of 11 wide-ranging works on the history of the 19th-century Poland, where he published many archival materials – manuscripts, pamphlets and diaries of important historical value, especially for the history of Podole, Wołyń and Ucraine. In 1887 an 1898 he donated the manuscripts to the Jagiellonian Library.


Agnieszka Kotwica: Bibliotheca of Roman Chrząstowski in the Silesian Library as a collection of book art

This article is proof of the fact that a bibliophile’s library is also a collection of book art. The heritage of Chrząstowski, which is kept in the Special Book Collection of the Silesian Library in Katowice, includes letters, postcards, graphic art and maps. The main framework of that collection is rich decorative documents from the XIX and XX centuries. They are also illustrated in Chrząstowski's exlibrises. The signs of provenance also attract attention. Bibliographic information in the text explains the special relationship between First Knight of Order of the White Raven with Sunflower and Lvov, Jan Parandowski and his family.


Bogumiła Warząchowska: Organization of educational work of People's Libraries Society in Silesian Voivodeship between years 1922-1939

People's Libraries Society began its cultural and educational activity in 1880 in Poznań, having under its influence the region of Greater Poland and then Pomerania and Silesian Voivodeship. The organizational structure of PLS was formed by Central Office in Poznań and territorial Secretarial offices as well as district committees. Substantive and organizational supervision was held by the clergy, especially priest Antoni Ludwiczak and later on the priest Karol Milik. PLS’ work was based on statutes, according to which the most important goal was the organization of the libraries and their cultural-educational activity.
Through the entire inter-war period, PLS carried out extra-librarian work in the territory of Upper Silesia. Their goal was to increase the level of common knowledge of the people and education in patriotic and Christian spirit. The activity of PSL was characterized by the variety and scope of work: promoting books and the habit of reading through people’s universities and holding continuing education courses, lectures, meetings with authors, evening reunions, academies, rallies and festive parties. Multidimensional activity in the socio-cultural aspect was also a vital element of the society’s national-patriotic education.


Maria Kycler: Activity of the Institute of Pedagogy Library in Katowice for the benefit of teachers in Upper Silesia between years 1928-1939

The article presents the activity of the Institute of Pedagogy Library in Katowice between the years 1928-1939. It is based on source documents and discusses the library’s collection and information service aimed at the users.


Renata Mateusiak: The history of the Library of the Military Training Department at the University of Silesia

The article describes the Military Training Departments in Poland, which conducted defensive and military training courses and prepared students to do military service. The main focus is on the Military Training Department at the University of Silesia. The beginnings of the informal activity of its library are described, focusing on the growing collection circulation. The functioning of the Library of the Military Training Department as an institution, which was included in the network of the University of Silesia libraries in 1982, is thoroughly discussed. The library collection (books, magazines and professional journals) and the library work (taking inventory, cataloguing and circulation) are presented. The article also outlines the history of the book collection after the closure of the Library of the Military Training Department in 1991 and the selection of the library materials taken over by the Library of the University of Silesia.

Katarzyna Wojtek: Three in one, that is the Library at the Faculty of Philology at the University of Silesia in Katowice

This article describes the history of the Library at the Faculty of Philology at the University of Silesia in Katowice, including a description of organizational transformations, which created its current shape. This article also contains a short description of Library activity and development of the collection between 1968-2009.


Sylwia Gajownik: Silesian Museum Library in Katowice

The Silesian Museum in Katowice was founded from the initiative of the Silesian Governor Dr Michał Grażyński. Its principal aim was to show Silesian culture against culture nationwide. In addition to exhibitions, the museum was dedicated to educational activity; therefore, a museum library was created along with the collection of exhibits. The first librarian was Agnieszka Dobrowolska. The museum library was restored with the restitution of the Museum in 1984 and its collections were strictly subordinated to the interests of the Museum’s workers. Only recently the library has been opened for readers from outside who can now browse the collected volumes in a reading room; the collection is estimated at about 40 000 volumes. Since 2009, a computerised directory has been created in a computer program LIBRA, which will organise the collection. In addition to monographs, the library collects continuous releases as well as special and audiovisual collections. The library itself does not publish anything but it supports publishing activities of the Silesian Museum’s workers. The Silesian Museum Library has great potential which will have a chance to be released to the outside readers when the study of held collections is finished (a computerised catalogue is created) and materials that are still in a collection of the Upper Silesian Museum in Bytom return to its ‘motherland’.